Kalima co to? Zjawisko piasku z Sahary
Kalima – koktajl piasku z wiatrem z Sahary
Kalima to fascynujące, choć często uciążliwe zjawisko atmosferyczne, które polega na transporcie drobnego piasku i pyłu znad pustyni Sahara, głównie z jej marokańskiej części, przez silne prądy powietrzne. Jest to swoisty „koktajl” złożony z milionów drobnych ziaren piasku i pyłu, unoszonych przez powietrze podczas gwałtownych burz piaskowych. Te pustynne materiały, wyrwane z powierzchni przez potężne wiatry, mogą pokonywać ogromne dystanse, docierając do odległych regionów. Kluczowym elementem tego procesu jest wiatr sirocco, ciepły i często suchy wiatr wiejący od strony Afryki, który działa jak gigantyczny transporter, niosąc ze sobą saharyjski pył. Zjawisko to, choć najbardziej kojarzone z Wyspami Kanaryjskimi, ma również wpływ na inne obszary, w tym na Europę i sporadycznie na Polskę, choć w znacznie mniejszym natężeniu.
Czym jest kalima? Wyjaśniamy
Kalima, w swojej istocie, jest masowym przenoszeniem pyłu i piasku pustynnego na znaczne odległości. Nazwa „kalima” wywodzi się z języka arabskiego i oznacza po prostu „pył” lub „zamglenie”. Jest to naturalne zjawisko geofizyczne, ściśle powiązane z warunkami atmosferycznymi panującymi na Saharze. Kiedy dochodzi do burz piaskowych, ogromne ilości drobnych cząstek ziemi są unoszone do atmosfery. Te cząsteczki, zawierające różnorodne minerały i pierwiastki, mogą być następnie transportowane przez globalne systemy wiatrów na tysiące kilometrów. Wiatr sirocco odgrywa tu kluczową rolę, będąc głównym motorem napędowym dla tego zjawiska, szczególnie w kierunku północnym i północno-zachodnim, obejmując swoim zasięgiem między innymi archipelag Wysp Kanaryjskich. Zrozumienie, czym jest kalima, pozwala lepiej pojąć jej wpływ na środowisko i zdrowie ludzkie.
Kalima na Wyspach Kanaryjskich: Prawdziwa zmora
Kalima na Lanzarote – skąd się bierze ten piasek?
Lanzarote, podobnie jak inne Wyspy Kanaryjskie, jest szczególnie narażone na zjawisko kalimy ze względu na swoje położenie geograficzne, bliskość do wybrzeży Afryki i dominujące kierunki wiatrów. Piasek i pył, które tworzą kalimę, pochodzą głównie z pustynnych obszarów Afryki Północnej, w tym z regionów Maroka i Sahary Zachodniej. Silne wiatry, zwłaszcza wspomniany już sirocco, wzbijają te drobne cząsteczki w powietrze podczas burz piaskowych. Następnie, te nasycone pyłem masy powietrza są transportowane przez atmosferę, docierając do archipelagu. Na Lanzarote, podobnie jak na sąsiednich wyspach takich jak Fuerteventura czy La Graciosa, kalima jest zjawiskiem stosunkowo częstym, szczególnie w okresach od późnej jesieni do połowy wiosny.
Jak kalima wpływa na Wyspy Kanaryjskie?
Wyspy Kanaryjskie doświadczają kalimy w sposób bardzo intensywny, co czyni ją prawdziwą zmora dla mieszkańców i turystów. Zjawisko to ma wielowymiarowy wpływ na środowisko i codzienne życie. Przede wszystkim, kalima drastycznie ogranicza widoczność, która może spaść do zaledwie kilkuset metrów, powodując chaos w transporcie, w tym odwoływanie lotów. Niebo przybiera charakterystyczny, szary lub żółtawy odcień, a krajobraz może być pokryty cienką warstwą piasku, nadając mu niemal „marsjański” wygląd. Dodatkowo, kalima wiąże się ze znacznym wzrostem temperatury, która może podskoczyć nawet o kilkanaście stopni Celsjusza, przekraczając 40°C, co potęguje uczucie gorąca i suchości. Zjawisko to może utrzymywać się przez kilka dni, zazwyczaj od 2 do 5 dni, stopniowo ustępując. Warto również wspomnieć o tym, że kalima może być odpowiedzialna za spektakularne, brzoskwiniowe zachody słońca, będące wynikiem rozproszenia światła przez drobne cząsteczki pyłu w atmosferze.
Skutki kalimy: od widoczności po zdrowie
Skutki kalimy na Wyspach Kanaryjskich są wielorakie i odczuwalne na wielu płaszczyznach. Najbardziej oczywistym następstwem jest drastyczny spadek widoczności, który ma bezpośredni wpływ na funkcjonowanie lotnisk i transportu morskiego, prowadząc w przeszłości do poważnych zakłóceń, w tym odwoływania lotów. Ponadto, wszechobecny pył i piasek pokrywają powierzchnie, wymagając częstszego sprzątania i utrudniając aktywności na świeżym powietrzu. Wpływ na zdrowie jest równie znaczący, szczególnie dla osób wrażliwych. Kalima może powodować podrażnienie oczu, nosa, gardła, a także nasilać objawy chorób układu oddechowego, takich jak kaszel czy duszności. W ekstremalnych przypadkach, pył saharyjski może zawierać również mikroorganizmy chorobotwórcze, zwiększając ryzyko infekcji. Ze względu na te uciążliwości, władze lokalne często apelują o zamykanie okien i drzwi oraz unikanie wysiłku fizycznego na zewnątrz podczas występowania kalimy.
Czy pył saharyjski jest groźny dla zdrowia?
Kalima a problemy z układem oddechowym: astma i alergia
Pył saharyjski, który dociera do nas jako kalima, może stanowić potencjalne zagrożenie dla zdrowia, szczególnie dla osób cierpiących na schorzenia układu oddechowego. Drobne cząsteczki zawarte w pyle mogą działać drażniąco na drogi oddechowe, wywołując lub nasilając objawy u osób z astmą, przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (POChP) oraz u alergików. Wdychanie tych mikroskopijnych cząsteczek, które mogą zawierać nie tylko piasek, ale także sole, metale ciężkie, a nawet mikroorganizmy, może prowadzić do stanów zapalnych w płucach i oskrzelach. Alergeny obecne w pyle, takie jak pyłki roślin czy zarodniki grzybów, również mogą wywoływać reakcje alergiczne u osób predysponowanych. Dlatego tak ważne jest, aby osoby z problemami oddechowymi i alergiami zachowały szczególną ostrożność podczas występowania kalimy.
Objawy kalimy: kaszel, duszności i podrażnienia
Wdychanie pyłu saharyjskiego podczas kalimy może objawiać się szeregiem nieprzyjemnych dolegliwości. Najczęściej występujące objawy kalimy to podrażnienie oczu, manifestujące się pieczeniem, łzawieniem i zaczerwienieniem, a także podrażnienie błon śluzowych nosa i gardła, prowadzące do kataru i bólu gardła. Osoby wrażliwe mogą odczuwać kaszel, często suchy i męczący, a także duszności, zwłaszcza jeśli cierpią na choroby układu oddechowego. Może pojawić się również uczucie ogólnego rozbicia i zmęczenia. W skrajnych przypadkach, pył saharyjski może przyczynić się do rozwoju lub zaostrzenia infekcji dróg oddechowych. Dlatego zaleca się ograniczenie ekspozycji na pył, szczególnie w okresach jego największego stężenia w powietrzu.
Kalima w Polsce: Czy mamy się czego obawiać?
Kiedy pył saharyjski dociera do Polski?
Choć kalima jest zjawiskiem najbardziej intensywnie odczuwanym na Wyspach Kanaryjskich, pył saharyjski może docierać również do Polski. Zazwyczaj ma to miejsce w okresach, gdy dominują ciepłe i suche masy powietrza napływające z południa i południowego zachodu Europy, przynosząc ze sobą powietrze znad Afryki. Największe prawdopodobieństwo wystąpienia pyłu saharyjskiego w Polsce przypada na wiosnę i lato. W tych miesiącach ciepłe powietrze zwrotnikowe, które przebyło długą drogę nad pustynnymi obszarami, może unosić ze sobą drobinki piasku i pyłu. Chociaż stężenie tego pyłu w Polsce jest zazwyczaj znacznie niższe niż na Wyspach Kanaryjskich, może on być odczuwalny w postaci zmiany koloru nieba, a w dniach o największym nasileniu może wpływać na jakość powietrza. Dla większości populacji w Polsce pył saharyjski nie stanowi bezpośredniego zagrożenia, jednak osoby z alergiami i problemami oddechowymi powinny zachować zwiększoną ostrożność. Warto również wspomnieć, że pył saharyjski może zawierać pierwiastki promieniotwórcze, w tym izotop cezu-137, choć ich stężenie jest zazwyczaj na poziomie niegroźnym dla zdrowia.
Dodaj komentarz